Γράφει η Ευγενία Χατζηστρατή.
Δυστυχώς συχνά αναφέρονται περιστατικά ανθρώπων που έχουν υποστεί σεξουαλική βία. Το κίνημα #metoo ξεκίνησε για να δώσει θάρρος στους παθόντες να μιλήσουν ανοιχτά και να καταγγείλουν τα περιστατικά σεξουαλικής βίας αλλά και τους θύτες. Ο ποινικός Κώδικας ορίζει και τιμωρεί διαφορετικά τις διάφορες περιπτώσεις σεξουαλικής βίας, προβλέποντας με σαφήνεια τις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό κάθε τιμωρητέας πράξης.
Ποιά είναι όμως η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην απόπειρα βιασμού και στη σεξουαλική παρενόχληση (προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας);
Σύμφωνα με το άρθρο 336ΠΚ, όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη.
ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΒΙΑΣΜΟΥ
Για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος του βιασμού, απαιτείται: α) εξαναγκασμός κάποιου, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, σε ακούσια συνουσία ή σε ανοχή ή επιχείρηση άλλης γενετήσιας πράξης και β) ο εξαναγκασμός αυτός να γίνεται με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας ή και δι` αμφοτέρων.
Ειδικότερα, ως εξαναγκασμός νοείται η υποχρέωση ενός ατόμου σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή ενάντια στη ή χωρίς τη βούλησή του. Είναι η κάμψη της αντίθετης βούλησης του θύματος, που εκδηλώθηκε ήδη ή πρόκειται να εκδηλωθεί, ήτοι το δεδομένο που καταλύει τη γενετήσια ελευθερία του θύματος και δη, το δικαίωμά του να αποφασίζει ελεύθερα και χωρίς εξαναγκασμούς αν, πότε και με ποιον θα συνάψει γενετήσια σχέση οποιασδήποτε μορφής.
Περαιτέρω, κατά την κρατούσα δε στη νομολογία άποψη, σωματική βία είναι η φυσική δύναμη η οποία δεν μπορεί να αποκρουσθεί και η οποία, επιδρώντας στο σώμα του παθόντος, αναγκάζει αυτόν να υποστεί, παρά τη θέλησή του, σαρκική μείξη ή να ανεχθεί ή να επιχειρήσει γενετήσια (πλέον) πράξη.
Εξάλλου, ως «γενετήσια πράξη» νοείται, σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 336 Νέου ΠΚ, η συνουσία, καθώς και άλλες πράξεις με την ίδια, από πλευράς προσβολής του εννόμου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, βαρύτητα, όπως είναι, ενδεικτικά, η «παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός, η πεολειξία, η αιδοιολειξία, ο ετεροαυνανισμός ή η χρήση υποκατάστατων μέσων, ήτοι πράξεις που δεν συνιστούν πάντοτε ή δεν προϋποθέτουν διεισδύσεις.
Τέλος, απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας, είναι κάθε απειλή άμεσου και σοβαρού κινδύνου που στρέφεται κατά του σώματος ή της ζωής του υφιστάμενου την απειλή βίας και που μπορεί να εμποιήσει στον απειλούμενο φόβο περί επικείμενου κινδύνου κατ` αυτού, έστω και αν αντικειμενικά και υπό άλλες συνθήκες, η απειλή αυτή κρίνεται σαν αστήρικτη ή ακόμη και μη δυνάμενη να δημιουργήσει τις καταστάσεις που ο απειλούμενος υπέλαβε κατά το χρόνο της απειλής, αρκεί ο απειλούμενος, κατά τον χρόνο που υφίσταται την απειλή, να πιστέψει ότι η απειλή αυτή είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί.
Υποκειμενικώς, για την πράξη του βιασμού, απαιτείται έστω και ενδεχόμενος δόλος, που συνίσταται στη γνώση και τη θέληση των παραπάνω στοιχείων του εγκλήματος αυτού, δηλαδή στη βούληση του δράστη, με σωματική βία ή απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας ή και με τις δύο μαζί, να εξαναγκάσει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης και περιλαμβάνει και τη γνώση ότι το θύμα δεν συναινεί στη στην πράξη αυτή.
ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΒΙΑΣΜΟΥ
Περαιτέρω, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 42 παρ. 1 Π.Κ., “όποιος, έχοντας αποφασίσει να εκτελέσει κακούργημα ή πλημμέλημα, επιχειρεί πράξη που περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτέλεσης, τιμωρείται, αν το κακούργημα ή πλημμέλημα δεν ολοκληρώθηκε, με ποινή ελαττωμένη (άρθρο 83)”. Από τη διάταξη αυτή συνάγεται, ότι για την ύπαρξη αποπείρας, απαιτείται πράξη, την οποία επιχειρεί ο δράστης με το δόλο τελέσεως ορισμένου εγκλήματος και περιέχει τουλάχιστον αρχή εκτελέσεως. Ως τέτοια θεωρείται κάθε ενέργεια του δράστη, με την οποία αρχίζει να πραγματώνεται η αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος(δηλαδή λαμβάνουν χώρα οι πράξεις που περιγράφει ο νόμος ως στοιχεία που συναπαρτίζουν τη σύνθετη πράξη του βιασμού) και η οποία, αν δεν ανακοπεί από οποιονδήποτε λόγο, οδηγεί αναμφισβήτητα στην πραγμάτωση αυτού ή τελεί σε τέτοια αναγκαία και άμεση σχέση συναφείας, ώστε κατά την κοινή αντίληψη να θεωρείται ως τμήμα αυτής. Στο έγκλημα του βιασμού, για να υπάρχει απόπειρα, πρέπει να μην έχει πραγματωθεί ένα τουλάχιστον από τα στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως του εγκλήματος και αρκεί να έχει γίνει έναρξη της σωματικής βίας ή της απειλής αμέσου και σπουδαίου κινδύνου, με το σκοπό εξαναγκασμού του προσώπου σε συνουσία ή ανοχή ή επιχείρηση άλλης ασελγούς πράξεως, η οποία, όμως, δεν πραγματώθηκε από άλλα περιστατικά, τυχαία και ανεξάρτητα από τη θέληση του δράστη, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και η περίπτωση, κατά την οποία ο παθών ή η παθούσα αντιστάθηκε σθεναρώς.
Για να τελεσθεί λοιπόν το έγκλημα της απόπειρας βιασμού θα πρέπει ο θύτης να έχει σκοπό να προβεί σε πράξεις ίσης βαρύτητας με συνουσία (δηλ διείσδυση) ή ισοδύναμης.
ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΓΕΝΕΤΗΣΙΑΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ (ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ)
Σύμφωνα με το άρθρο 337 παρ 1.,όποιος με χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα, με προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, με γενετήσιες πράξεις που τελούνται ενώπιον άλλου ή με επίδειξη των γεννητικών του οργάνων, προσβάλλει βάναυσα την τιμή άλλου, τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή. Για την ποινική δίωξη απαιτείται έγκληση.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας αρκεί να λάβουν χώρα χειρονομίες γενετήσιου χαρακτήρα ή προτάσεις που αφορούν γενετήσιες πράξεις, γενετήσιες πράξεις ενώπιον άλλου, ή επίδειξη των γεννητικών οργάνων, πράξεις που προσβάλλουν, κατά τρόπο βάναυσο, την αξιοπρέπεια του άλλου στη σφαίρα της γενετήσιας ζωής. Ως «γενετήσια πράξη» νοείται η συνουσία και άλλες πράξεις με την ίδια βαρύτητα από πλευράς προσβολής του εννόμου αγαθού της γενετήσιας ελευθερίας, όπως είναι η «παρά φύσιν» συνεύρεση, ο ετεροαυνανισμός, η πεολειξία και η αιδοιολειξία ή η χρήση των υποκατάστατων μέσων. Ως χειρονομίες «γενετήσιου χαρακτήρα» νοούνται πράξεις ήσσονος βαρύτητας, οι οποίες όμως προσβάλλουν τη γενετήσια αξιοπρέπεια, όπως χειρονομίες ή θωπείες ή ψαύσεις του σώματος, που δεν εξικνούνται σε γενετήσια πράξη. Τέλος, πράξη γενετήσιου χαρακτήρα είναι συμπεριφορές ή χειρονομίες, οι οποίες κατά την κοινή αντίληψη υπαινίσσονται ή καταδεικνύουν ή παρωθούν σε γενετήσιες πράξεις.
Υποκειμενικώς, για την πράξη της προσβολής της γενετήσιας αξιοπρέπειας, απαιτείται δόλος, συνιστάμενος στη γνώση και τη θέληση πραγματώσεως των στοιχείων της πράξεως από τον δράστη. Δηλαδή ο δράστης, να γνωρίζει ότι με την συμπεριφορά του, όπως αυτή πραγματώνει κάποια από τις πράξεις που απαρτίζουν το έγκλημα του 337ΠΚ, προσβάλλει την γενετήσια αξιοπρέπεια άλλου, και να θέλει να την προσβάλλει.
Κατά τα ανωτέρω, η διαφορά ανάμεσα στην απόπειρα βιασμού και στην προσβολή της γενετήριας αξιοπρέπειας συνίσταται στο γεγονός ότι ο βιασμός, σε αντίθεση με την προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, αποσκοπεί στην ικανοποίηση της γενετήσιας ορμής και επιθυμίας του δράστη. Όταν η πράξη του δράστη δεν είναι μια ήσσονος σημασίας ερωτική πράξη (όπως στιγμιαίος εναγκαλισμός και ασπασμός), αλλά είναι μια πράξη με έντονο γενετήσιο και ηδονιστικό χαρακτήρα, που κατατείνει στην διέγερση και ικανοποίηση της γενετήσιας επιθυμίας του και η οποία προσβάλλει το κοινό αίσθημα της αιδούς και των ηθών, αλλά και την ακώλυτη γενετήσια εξέλιξη του παθόντος, τότε πρόκειται για γενετήσια πράξη, ίσης βαρύτητας με τη συνουσία και δεν συντρέχει προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας κατά το άρθρο 337 του ΠΚ.
