Γράφει η Ελιάνα Μαυριά.
Οι διατάξεις του γειτονικού δικαίου εισάγουν περιορισμούς με στόχο την προστασία των ιδιωτικών συμφερόντων και την διασφάλιση άσκησης των δικαιωμάτων που απορρέουν από την ιδιοκτησία των γειτονικών ακινήτων.
Οι γειτονικές διαφορές μεταξύ των ενοίκων μιας οικοδομής ή όμορων κατοικιών αποτελούν συχνά αιτία καθημερινών προστριβών και συγκρούσεων , οι οποίες , μάλιστα, συχνά καταλήγουν στις δικαστικές αίθουσες. Ενδεικτικά, θα αναφερθούμε σε μία σειρά περιπτώσεων που έχουν εισαχθεί στα δικαστήρια και έχουν νομικό αντίκρισμα στον Αστικό Κώδικα.
Το άρθρο 1003 Αστικού κώδικα αναφέρεται στους περιορισμούς κυριότητας και εκπομπών. Σύμφωνα λοιπόν με την ως άνω διάταξη ο κύριος ενός ακινήτου είναι υποχρεωμένος να ανέχεται εκπομπές καπνού , αιθάλης αναθυμιάσεων, θερμότητας , θορύβου , δονήσεων η άλλες παρόμοιες επενέργειες που προέρχονται από το άλλο ακίνητο, εφόσον αυτές δεν εμποδίζουν σημαντικά τη χρήση του ακινήτου ή προέρχονται από χρήση συνήθη για τα ακίνητα της περιοχής του κτίσματος από όπου προκύπτει η βλάβη. Ωστόσο, συχνά οι ένοικοι μιας πολυκατοικίας αντιμετωπίζουν προβλήματα που εκφεύγουν των συνήθων και ανεκτών θορύβων της καθημερινής ζωής καθώς δυσχεραίνουν την καθημερινότητα τους, όπως είναι το γάβγισμα ενός σκύλου σε ώρες κοινής ησυχίας ,η ανερχόμενη υγρασία εξαιτίας βλάβης του υδραυλικού συστήματος του διπλανού διαμερίσματος, χτύπημα στους τοίχους, ο καπνός από διάφορες πηγές θερμότητας κ.α .Τέτοιες ενέργειες δεν προσβάλλουν μόνο τη νομή κάποιου επί της ιδιοκτησίας του, αλλά ταράσσουν την ψυχική υγεία και ηρεμία του που αποτελούν μέρος της προσωπικότητάς του. Τι μπορεί να κάνει το άτομο ,όμως, σε περίπτωση προσβολής της προσωπικότητας ( άρθρο 57 ΑΚ) του ως απόρροια των παραπάνω ενεργειών;
O θιγόμενος μπορεί μαζί με τον συνήγορό του να καταθέσει ασφαλιστικά μέτρα για προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης ώστε να παύσουν οι επίδικες προσβολές τόσο της κυριότητας όσο και της προσωπικότητάς του.
Στη συνέχεια, μία άλλη αιτία προστριβών με τους ενοίκους γειτονικών διαμερισμάτων είναι οι επιβλαβείς εγκαταστάσεις όπως αναφέρονται στα άρθρα 1004 και 1005 του Αστικού Κώδικα.
Αρχικά , ας εξετάσουμε ποιες συγκαταλέγονται στις επιβλαβείς εγκαταστάσεις όπως έκριναν τα δικαστήρια. Ενδεικτικά είναι : παράθυρα-φεγγίτες που εμποδίζουν τη θέα, κιόσκια , χαντάκια διοχέτευσης υδάτων που υπονομεύουν την αισθητική των γειτονικών ακινήτων. Επομένως, αν κάποιος από τους κύριους γειτονικών ακινήτων προβεί στην εγκατάσταση κάποιων εκ των ανωτέρω εγκαταστάσεων , μπορεί να επιβληθεί άρση της εγκατάστασης εφόσον πράγματι επέλθουν οι επιζήμιες επενέργειες από αυτές έναντι των υπόλοιπων γειτονικών ακινήτων .
Τέλος , από τα πιο συνήθη προβλήματα που χρήζουν λύσης είναι οι ρίζες ή τα κλαδιά του γειτονικού ακινήτου που εισχωρούν στο όμορο ακίνητο – άρθρο 1008 ΑΚ- και οι καρποί που πέφτουν στο γειτονικό ακίνητο- άρθρο 1009 ΑΚ-. Εναργέστερα , η πρώτη ανωτέρω διάταξη παρέχει το δικαίωμα στον κύριο του ακινήτου να κρατήσει για τον εαυτό του ή να κόψει τις ρίζες ή τα κλαδιά των δέντρων του γειτονικού ακινήτου που εισχωρούν ή εκτείνονται πάνω από το ακίνητό του, εφόσον πληρούνται οι παρακάτω 2 προϋποθέσεις :1. Να ταχθεί στο νομέα του γειτονικού ακινήτου εύλογη προθεσμία να τα κόψει, 2. Να εμποδίζουν πράγματι τη χρήση του ακινήτου. Η εν συνεχεία διάταξη που αφορά τους καρπούς των δέντρων , αναφέρει ότι οι καρποί που πέφτουν στο γειτονικό ακίνητο λογίζονται καρποί του ακινήτου στο οποίο πέφτουν. Επισημαίνεται δε, ότι η διάταξη αυτή δεν ισχύει αν αυτό το ακίνητο είναι κοινόχρηστο.
Όσον αφορά τον κύριο του βλαπτόμενου ακινήτου έχει έννομο συμφέρον να ασκήσει αρνητική αγωγή , με την οποία μπορεί να ζητήσει να κόψει ο γείτονας τις ρίζες ή τα κλαδιά των δέντρων του. Στην αγωγή αυτή μπορεί να επικαλεστεί ποικίλα στοιχεία απόδειξής της διατάραξης που έχει υποστεί το ακίνητό του, ώστε να υποστηρίξει τον ισχυρισμό του .Ένα από αυτά τα στοιχεία είναι ο κίνδυνος πτώσης των κλαδιών με επικείμενη πρόκληση είτε ζημίας στην οικία του, είτε σωματικής βλάβης στον βλαπτόμενο ή στους οικείους του.
Συνοψίζοντας, το γειτονικό δίκαιο του Αστικού Κώδικα στοχεύει στην διασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης μεταξύ των ενοίκων γειτονικών ιδιοκτησιών θέτοντας μία σειρά από νομικούς περιορισμούς και ελευθεριών αντίστοιχα.
